Jarmarki bożonarodzeniowe w Europie

Jak byłam mała, z niecierpliwością wypatrywałam Świąt. Przeważnie było już całkiem biało i naprawdę mroźno, reklama Coca-Coli pojawiała się dość późno, bo dopiero na początku grudnia i dopiero wtedy sklepy nieśmiało zaczynały ubierać choinki i wystawiać czekoladowe mikołaje. Czas mijał, a magia świąt zdawała się zanikać. Zimy zaczęły być coraz cieplejsze i o śniegu można było pomarzyć, świąteczne czekoladki już tak nie cieszyły, a natłok codziennych zajęć nie pozwalał się oderwać chociaż na chwilę. Uwielbiam Święta i postanowiłam, że dłużej tak być nie może! Co roku więc poszukujemy magii świąt na jarmarkach bożonarodzeniowych.

Ubierzcie się ciepło, zabieram Was w magiczną podróż!

Jarmarki bożonarodzeniowe to typowo niemiecka tradycja i to właśnie u naszych sąsiadów dowiecie się, co to znaczy magia świąt. Organizowane są głównie w większych miastach, ale i te mniejsze nie mają się czego wstydzić. Podobne jarmarki znajdziecie również w Austrii, Czechach oraz naszym rodzimym Wrocławiu.

Jarmarki rozpoczynają się zazwyczaj około 20-tego listopada (ostatni tydzień listopada) i trwają do Świąt, a czasami dłużej. Przez ponad miesiąc można więc rozkoszować się iście wesołą i ciepłą atmosferą miasta. Większe z nich adaptują niemal całą centralną część na różnego rodzaju jarmarki, często podzielone tematycznie i wyraźnie od siebie oddzielone. Zwiedzając więc miasto można zobaczyć je wszystkie, płynnie się po nich przemieszczając.

Praga

Naszym pierwszym jarmarczanym wyborem była czeska Praga. Bliska sąsiadka Polski z łatwym dojazdem. Uwielbiam Pragę za jej niezwykły klimat i z racji tego, iż mieliśmy ją zwiedzoną wzdłuż i wszerz, mogliśmy się w pełni skupić na świątecznej atmosferze. Zima ma to do siebie, że szybko robi się ciemno, co akurat tutaj jest ogromnym plusem. Bajecznie oświetlony rynek, roznoszący się wokół aromatyczny zapach grzanego wina i słodki krecik wystający z co drugiej witryny.

• Rynek Starego Miasta – pod koniec listopada zamienia się w wielki jarmark, a że wszystkie drogi prowadzą do rynku… nie ominie Was grzaniec. Praski jarmark to największy jarmark w Czechach, ale z drugiej strony zajmuje on tylko (i aż) rynek. Chociaż całe miasto jest pięknie ozdobione, jarmark jest jeden.

• Parek w rohliku – to taki czeski hot dog, ale zapewniam, nie byle jaki. Typowa rzecz zarówno na co dzień jak i w jarmarcznym klimacie. Smakowita frankfuterka w chrupiącej bułce to jedna z lepszych przekąsek.

• Prazska sunka – czyli kawał niezłej szynki. Na pewno znajdziecie ją opiekającą się na ruszcie. Z knedliczkami, kapustą, haluszkami, z czym chcecie. Pamiętajcie jednak, że przebiegli sprzedawcy najczęściej podają cenę za 100 g, a umówmy się, nikt jej tyle nie nakłada. Warto więc pilnować wagi i dokładnie określić za ile chcemy zapłacić.

• Najlepsza kawa w mieście, Cafe Ebel – na jarmarkach panuje radosna i ciepła atmosfera, jednak temperatura nie raz daję się we znaki. W taki sposób odkryliśmy maleńką kawiarenkę. Dosłownie trzy absurdalnie małe stoliczki, przemiła Pani baristka i kawa… Do tej pory czuję jej fenomenalny aromat. Absolutnie do odwiedzenia. Adres: Řetězová 9

• Muzeum Karla Zemana – uwielbiam rzeczy nietypowe i niezwykłe, dokładnie jak to muzeum. Zresztą, niech nie zrazi Was słowo muzeum, bo cały pobyt w tym miejscu można zaliczyć do jakiejś niezwykłej przygody. Bohater naszego muzeum to czeski reżyser, który tworzył niezwykłe animacje i filmy w połowie dwudziestego wieku. Sam budynek znajduje się tuż pod mostem Karola. Zajrzyjcie tam koniecznie. Adres: Saská 3

Drezno

• Striezelmarkt – czyli jeden z najstarszych i jednocześnie największych jarmarków w Niemczech. Tłoczny, pełen atrakcji, konkursów i straganów. Centralny i najpopularniejszy jarmark, którego nie sposób ominąć. Nazwą nawiązuje do najsłynniejszego drezdeńskiego wypieku… Adres: Altmarkt

• Dresdner Stollen – klasyczna drezdeńska drożdżowa strucla. Pełna bakalii, w środku skrywająca rozpływający się w ustach marcepan. Kształtem ma przypominać zawiniętego w pieluszkę małego Jezusa. Można ją kupić dosłownie wszędzie i jest swoistą wizytówką Bożego Narodzenia w tym mieście. Warto wspomnieć, że nazwa Dresdner Stollen jest zastrzeżona i tylko prawdziwe strucle mogą się tak nazywać. Spotkacie więc mnóstwo niemal identycznych wypieków pod nieco innymi nazwami.

• Pflaumentoffel – czyli ludzik, a właściwie kominiarz z suszonych śliwek. Kominiarza można po prostu zjeść lub traktować jako ozdobę. Ta bardzo drezdeńska postać odwołuje się do historii sierot sprzątających kominy stąd nawiązanie do kominiarza i oczywiście do dzieci.

• Grzaniec nie jedno ma imię – jeżeli myślicie, że na jarmarku napijecie się po prostu grzanego wina to… nie jest to takie proste! Mini słownik obowiązujący w całych Niemczech:
  • Gluhwein – klasyczne grzanego wino, ale kto na jarmarku takie pije? wersja czerwona oraz nieco mniej typowa biała.
  • Gluhwein mit Schuss – czyli z chlustem. No to już lepiej. Rum, wiśniówka, amaretto, calvados – czym chata bogata!
  • Eierpunsch – poncz na bazie białego wina i likieru jajecznego (ajerkoniak), w opcji z bitą śmietaną lub bez. To się kocha albo nienawidzi. Ja kocham, Bartek nienawidzi.
  • Apfelpunsch – tym razem poncz na bazie soku jabłkowego – w opcji alkoholowej lub bez. Kwaskowaty i słodki. Obowiązkowo z cynamonem.
  • Lumumba – przysięgam, że za każdym razem wydaje mi się, że to jakiś afrykański wynalazek, a to po prostu gorąca czekolada. Również w wersji z chlustem – likieru kokosowego, Baileysa, likieru miętowego itd.
  • Heiser Hugo – gorący Hugo to z kolei napój na bazie białego wina, syropu z czarnego bzu oraz mięty. Tylko dlaczego Hugo?!
  • Holunderwein – dosyć popularny grzaniec na bazie wina z czarnego bzu. Przyjemnie cierpkawe.
  • Kirschwein – tym razem wino wiśniowe, chyba moje ulubione!
  • Heiser Mojito, heiser Capirinha… i inne popularne drinki w wersji bożonarodzeniowej na ciepło. Może ciężko w to uwierzyć, ale to naprawdę jest smaczne.
  • Whisky moja żono – kreatywność nie zna granic w niektórych przypadkach. Whisky z grzanym winem, whisky z wiśniowym winem? Kopie, naprawdę kopie.
  • Kinderpunsch – to oczywiście bezalkoholowa opcja dla dzieci i innych, którzy nie chcą/nie mogą pić alkoholu. Smakowity napój na ciepło bez procentowej kropli.

Napoje są sprzedawane w uroczych ceramicznych kubkach za kaucją. Cena napoju waha się od 2 do 5 euro za ok. 200 ml. Koszt kubkowej kaucji to ok. 2 do nawet 10 euro (w zależności od wymyślności kubeczka). Po wypiciu można go oddać w dowolnym punkcie (niekoniecznie u sprzedawcy, u którego kupiło się napój) i odzyskać kaucję. Można tez po prostu zabrać kubeczek ze sobą na pamiątkę. A czasami naprawdę warto, szczególnie gdy trafimy na jarmark tematyczny…

• Jarmarki tematyczne – oprócz klasycznego jarmarcznego miszmaszu, w Dreźnie odnajdziecie również jarmarki zamknięte, niektóre pobierają także drobne opłaty za wejście. Warto zajrzeć do jarmarku stylizowanego na wieki średnie. Przebrani sklepikarze, koncerty, a całość pieczołowicie wystylizowana na dawne czasy. To dopiero zaangażowanie!

Kolonia

• Jarmark pod Katedrą – nie sposób jej pominąć, wszak jest największa w całych Niemczech. Na pewno więc nogi same Was pod nią zaprowadzą. A tam, magiczna atmosfera z majestatyczną katedrą w tle, bajka! Adres: Domkloster 4

• Jarmark nad portem – czyli jarmark nad samym Renem. Tutaj kolędy i pastorałki mieszają się z szantami, a na trójmasztowcu „Trudel” można spróbować portowego grzańca. Uważajcie tylko na piratów!

• Muzeum czekolady – gdy zmęczą Was marynarskie opowieści, zawsze możecie zajść do pobliskiego Muzeum Czekolady. Chociaż Kolonia nie słynie z jej produkcji, od 2006 roku instytucja związana jest z marką Lindt, co chyba wyszło im na dobre (a na pewno na smacznie). Poznacie w nim słodką historię czekolady, zobaczycie jej miniprodukcję no i najważniejsze, spróbujecie. Dla tych, co im mało, na dole budynku znajduje się kawiarnia – czekolady na zimno, gorąco, a także obłędne ciasta z jej udziałem. Bardzo polecam. Adres: Am Schokoladenmuseum 1A

• Zimtsterne, Platzchen, Lebkuchen – te pierwsze to cynamonowe kruche gwiazdki. Pyszne, słodkie i zazwyczaj dodatkowo pięknie opakowane. Drugie natomiast to w dosłownym tłumaczeniu ciastka, ale poszukajcie za tymi kolońskimi właśnie. Maślane, rozpływające się z ustach. Uroczy upominek z Kolonii. Ostatnie to znane w całych Niemczech pierniczki, i to te jedne z najlepszych. Mięciutkie, aromatyczne, nie wyobrażam sobie nie spróbowania chociażby jednego.

• Halve Hahn i Himmel and aad – półkogut, niebo i ziemia. I kto powiedział, że Niemcy nie mają wyobraźni? My mamy gołąbki, a w Kolonii mają półkoguta, czyli… żytnią bułkę podaną z kawałkiem sera gouda, opcjonalnie z ogórkiem i musztardą. Brzmi trywialnie, ale wierzcie mi, nie ma lepszej przekąski do piwa. Na obiad zapraszam z kolei na niebo i ziemię, czyli swojskie danie z kaszanki i puree ziemniaczanego z jabłkiem. Bo właśnie to rosnącego na drzewie jabłka i w ziemi ziemniaka nawiązuje nazwa. Proste i pyszne.

• Musztarda po obiedzie, Historische Senfmuehle – każdy wie, że do kiełbasy musztarda pasuje jak ulał. A że Niemcy kiełbasę uwielbiają prawie tak samo jak i Polacy to i różnych rodzajów musztardy wymyśleć się nie bali. Samo muzeum przypomina bardziej przaśny podkarpacki skansen, ale do woli możecie próbować głównego produktu (niestety bez kiełbaski). Adres: Holzmarkt 79 – 83

 Poczdam

• Brandenburger StraBe i Luisenplatz (Blauer Lichterglanz – blask niebieskich światełek) – to tam powinniście się skierować, żeby trafić do epicentrum frajdy. Co ciekawe, jarmark nie znajduje się na głównym rynku, a na jednej z uliczek tuż obok dzielnicy holenderskiej. Tutaj mamy do dyspozycji całą, długą ulicę i na jej zwieńczeniu obszerny plac z lodowiskiem i atrakcjami dla dzieci. Jeżeli miałabym dokonać jakiegoś porównania, ten weihnachtsmarkt charakteryzuje się dosyć sporą różnorodnością i mam wrażenie, większym porządkiem i przemyśleniem. Sporo różnego rodzaju stoisk i naprawdę ciężko doszukać się tu typowych kiczowatych, powielonych kramów (jak np. czekoladowe narzędzia, które na innych targach można było spotkać co parę kroków, kompletnie ten sam asortyment).

• Potsdamer quarkballchen i muzen – mam pewną słabość do smażonych słodkości. Może wynika ona z tego, że w domu prócz pączków na tłusty czwartek nie smażę na głębokim tłuszczu, a w cukierniach nigdy nie mam pewności co do świeżości. Natomiast tutaj, gdy po prostu widzę jak moja porcja właśnie wychodzi z oleistej kąpieli i niesamowicie pachnie… nie mogę się powstrzymać! Pierwsze to pączki na bazie twarogu, drugie to przygotowane z tego samego ciasta urocze kwadraciki. Posypane obficie cukrem pudrem, jeszcze gorące. A to wszystko serwowane w oldskulowej tutce, super!

• Cecilienhof i browar Meierei – Poczdam to miasto pałaców, parków i dużych przestrzeni. Nic tylko biegać, jeździć na rowerze i wychodzić na spacery z psem. Można do najbardziej znanego Sanssouci, ale można do mniej oczywistego Cecilienhof. Bo to właśnie tam odbyła się konferencja poczdamska kończąca drugą wojnę światową w Europie. Warto zatem odwiedzić pałac, aby w skondensowany i niemęczący sposób dowiedzieć się zarówno trochę o konferencji jak i o rodzinie, która zamieszkiwała pałac. Niech motywacją będzie pobliski lokalny browar, czyli obszerna restauracja nad samym jeziorem. Piękne widoki, smaczne jedzenie i bardzo dobre piwo. Dla bardzo spragnionych, nawet w 1,5 l kuflu. Adres: Im Neuen Garten 11

• Dzielnica holenderska, najlepsze serniki – trudno w to uwierzyć, ale w samym sercu Poczdamu bije holenderskie serce, dosłownie. Ni z gruszki ni z pietruszki wyrastają bowiem ceglane domki rodem z Amsterdamu i bezczelnie uchodzą za najpiękniejszą część miasta. Spacerek koniecznie trzeba zakończyć (lub rozpocząć) wizytą w maleńkiej Guam Cafe. Kawiarnia wymyśliła sobie, że będzie piec najlepsze serniki w mieście i właśnie to robi. Proste, nie? Nie spróbujecie tutaj żadnego innego ciasta. Za to serników macie kilka rodzajów. Wszystkie na tej samej niebiańskiej bazie. Na pewno więc nie będziecie zawiedzeni. Adres: Mittelstrasse

Monachium

• Stolica Bawarii nie próżnuje i zachęca nas bożonarodzeniowym klimatem niemal od progu, bo pierwszy jarmark spotkacie już na… lotnisku! Tak, Weihnachts- und Wintermarkt am Flughafen kusi grzanym winem zaraz po wyjściu z hali głównej, więc świąteczny sezon zaczynamy czym prędzej.

• Gdy dojedziemy już jednak do miasta, koniecznie udajmy się do jego centrum na Marienplatz (Plac Mariacki). Prócz podziwiania pięknego placu z absolutnie zapierającym dech w piersiach Ratuszem, trafiamy na główny jarmark w mieście, czyli Münchner Christkindlmarkt. Mnóstwo straganów, którym jednak daleko do kiczu i bezguścia. Znajdziecie tutaj naprawdę pyszne, domowe pierniki (słynne pochodzące z pobliskiej Norymbergii Elisen Lebkuchen), pachnące pieczone kasztany i orzechy, gustowne dekoracje i oczywiście aromatyczne Gluhwein. Jeżeli będziecie mieć szczęście, w dwie grudniowe niedziele po południu organizowana jest tak zwana Parada Krampusa. Przez cały deptak Neuhauser StraBe aż do samego Marienplatzu będziecie mieli okazję natrafić na Świętego Mikołaja ze swoją hm… specyficzną świtą, a mianowicie dziesiątkami krampusów, czyli stworów jak na poniższym zdjęciu. Parada ma swoją wieloletnią tradycję i wywodzi się z Alp. Mikołaj gra tutaj postać pozytywną, natomiast krampusy mają straszyć niegrzeczne dzieci i dać im swoistą naganę. Przedstawienie trwa ok. 2 godzin, w ciągu których na ulicę i plac ściągają prawdziwe tłumy, a krampusy, których są dziesiątki, są dosłownie wszędzie! Straszą, przytulają i uwielbiają zdjęcia ;-) Adres: Marienplatz 26

• Gdy zdecydujecie się przejść Neuhauser StraBe i przy okazji „pozwiedzać” sobie sklepy (to tutaj znajdziecie polski Reserved czy oficjalny sklep drużyny FV Bayern Munchen), dotrzecie do Karlsplatz zwany Stachus. W lecie to plan z wielką fontanną, jednakże w zimie fontanna zamienia się w lodowisko, a wokół niego oczywiście jarmark, Munchner Eiszauber. Ten jest mocno kameralny, ale charakteryzuje się sprytnym rozwiązaniem, a mianowicie zabudową. Także gdy pogoda nie sprzyja, możecie zamówić jedzenie, wino i zjeść pod daszkiem.

• A przechadzając się jeszcze samą Neuhauser StraBe z pewnością traficie na Kripperlmarkt, który oferuje głównie ozdoby związane z Bożym Narodzeniem – figurki, świeczniki czy poszczególne części żłóbka. Na pewno warto zobaczyć, a może coś zechcecie również zakupić?

• Dla tych, którzy wolą bardziej kameralny klimat, szczególnie polecam mały, ale urokliwy jarmark przy bramie miasta – Der Christkindlmarkt am Sendlinger Tor. Podświetlona brama otoczona kilkoma straganami tworzą iście romantyczny nastrój, a i ludzi tu jakoś mniej. Po kubku grzanego wina warto zrobić sobie spacer wzdłuż Sendlinger StraBe, między innymi w stronę Marienplatzu. Adres: Sendlinger-Tor-Platz 11

• Monachium nie oszczędza nam atrakcji i również tutaj znajdziemy jarmark w średniowiecznym stylu. Tym razem, w przeciwieństwie do Drezna, zupełnie za darmo. Mittelaltermarkt und Adventsspektakel zwany też Münchner Adventsspektakel to bardzo klimatyczny, ale też mocno zatłoczony jarmark przy Wittelsbacher Platz.Przebrani sprzedawcy, oryginalne wyroby i podpalany grzaniec podawany w kubku przypominającym pochodnię (kaucja 10 euro, ale gdyby nie ograniczenia bagażowe, chętnie zabralibyśmy go na pamiątkę). Bardzo, bardzo fajny klimat! Adres: Wittelsbacher Platz

• Żaden smakosz nie powinien pominąć Viktualienmarkt, a w zimowym sezonie tymbardziej, gdyż i tutaj odbywa się osobny jarmark. Winterzauber auf dem Viktualienmarkt to klimatycznie wykonany jarmark wśród budek z jedzeniem, piwem i wyrobami rękodzielniczymi. Na pewno warto zejść tu obiad (albo oryginalne monachijskie śniadanie!) czy przysiąść na piwo przy jednym z zadaszonych i ogrzewanych stanowisk. Adres: Viktualienmarkt 3

• Świetny klimat panuje również na zamkniętym jarmarku w Kaiserhof der Residenz, czyli na dziedzińcu Rezydencji. Tutaj mieliśmy okazję spróbować doskonałego Eierpunsch, pycha! Dodatkowo iście królewskie otoczenie. Takie zamknięte jarmarki mają swój klimat. Adres: Residenzstraße 1

• Ogród Angielski (Englischer Garten), czyli jeden z największych miejskich ogrodów na świecie (!) to z pewnością atrakcja głównie na wiosnę i lato. Zimą warto jednak podejść do Chińskiej Wieży (pagody) – Chinesischer Turm, która na czas Świąt przeobraża się w bardzo klimatyczny i nietypowy jarmark. Weihnachtsmarkt am Chinesischen Turm to jarmark z muzyką na żywo, lodowiskiem do curlingu i smakowitymi stanowiskami. Pieczone jabłka, cesarki omlet Kaiserschmarrn, ale też ichniejszy grzaniec z dodatkiem świątecznego likieru i rumu – pycha! A jak się postaracie, możecie spotkać Świętego Mikołaja… :-) Adres: Englischer Garten 3

Norymberga

• Norymberga słynie z jednego z największych i najpiękniejszych jarmarków w Europie i w przeciwieństwie do innych miast, nie ma tu wielu rozsianych marketów, a właściwie jeden z dwoma pobocznymi. Główny jarmark to jarmark w samym sercu miasta tuż przy Hauptmarket, Nurnberger Christkindlesmarkt. To naprawdę ogromny jarmark z mnóstwem przeróżnych stanowisk. Klasycznie napijecie się tutaj grzanego wina w kilku smakach, przekąsicie norymberskie kiełbaski czy kupicie piękne pamiątki. Pierniczki, ozdoby na choinkę, przeróżne bibelotki, ale wszystko z klasą i ze smakiem. Szczęśliwie niemieckie jarmarki nie są wypełnione chińskimi podróbkami.
• Tuż przy głównym jarmarku, przy Rathausplatz (Placu Ratuszowym) znajduje się nie mniej ciekawy Sister Cities Market, czyli jarmark miast partnerskich. Znajdziecie tam stoiska z Czech, Francji, Hiszpanii, Włoch, Kuby, Chin czy z Polski. Poszczególne miasta mają okazję do pochwalenia się swoimi produktami, czy to spożywczymi czy ozdobami. Cóż, nie zawsze są to oryginalne produkty jak chociażby grzaniec z Andaluzji (Hiszpanie nie piją wina na ciepło! ;-)), jednakże można wyszukać perełki. Polskie stanowisko to Kraków prezentujący biżuterię.
• Norymberga przygotowała również coś dla dzieci. Nurnberger Kinderweihnacht przy Hans-Sachs-Platz to osobny jarmark dla dzieciaków z wieloma atrakcjami. Kolory, błyszczący i zachęcający!
• Czego spróbować na norymberskich jarmarkach? Norymberga skrywa kilka naprawdę fantastycznych skarbów jak oryginalne norymberskie kiełbaski (w kombinacji trzy w bułce, czyli Drei im Weggla lub nieco większe dwie frankońskie) oraz norymberskie pierniczki (Elisen Lebkuchen, wilgotne, lepkie, składające się w dużej mierze z orzechów i kandyzowanych skórek cytrusów), a także bardzo typowe dla miasta ciasteczka anyżowe Springerle. Są to specyficzne białe ciasteczka na bazie mąki, cukru i jajkiem, właśnie z dodatkiem anyżu. Są twarde i lekko ciągnące. Najważniejsza jest jednak ich dekoracja, która może przedstawiać różne scenki, budynki, przedmioty. Te ciastka świetnie nadają się na prezent czy na choinkę.
• Co zatem do popicia? W Norymberdze koniecznie skosztujcie jagodowego wina grzanego (Heidelbeer Glühwein) oraz, nietypowego jak na Niemcy, grzanego piwa od Altstadthof Brewery – Winter Warmer. To znany i lubiany miejski browar, który przygotował specjalną edycję zimowego piwa z przyprawami. Na jarmarku serwują go na gorąco! Z mniej typowych przysmaków spróbujcie również Feuerzangenbowle, czyli czerwonego wina na gorąco z dodatkiem nasączonej rumem palonej sztabki cukru. Zarówno widowisko przygotowywania trunku jak i smak są wyśmienite! W Norymberdze istnieje również największy Punchbowl, czyli micha do mieszania tegoż trunku – aby tam zajrzeć udajcie się w okolice Mostu Mięsnego (Fleischbrucke).
• Symbole Norymbergi? Wypatrujcie Nurnberger Christkind, czyli przypominającą anioła dziewczynę z blond lokami w złotej koronie i długiej sukni w tym samym kolorze. Christkind przechadza się po głównym jarmarku i po tym dziecięcym symbolizując nadchodzące święta. Drugi ważny symbol to tak zwany Rauschgoldengel czyli złoty foliowy aniołek. Legenda głosi, że pewien norymberski lalkarz wykonał aniołka dla swojej chorej córki i tak ozdoba przyjęła się jako symbol. Aniołki są wszędzie i stanowią przede wszystkim ozdobę choinkową. Można je znaleźć w przeróżnych rozmiarach i nietęgich cenach. Cóż, symbol. Cóś bardziej przystępnego? Jeżeli przeczytaliście notkę o Dreźnie, z pewnością kogoś Wam to przypomina. Zwetschgenmännle to ludziki zrobione głównie z suszonych śliwek, ale również fig. Symbolizują różne zawody i ludzi w różnych sytuacjach. Znajdziecie ich mnóstwo na stoiskach. Mogą stanowić zabawny prezent, szczególnie jeżeli wstrzelicie się w fajnie pokazany przez ludzika zawód obdarowanego :-)

Ja już czuję Święta, i to w ten magiczny, niewytłumaczalny sposób, a Wy?

Które jarmarki bożonarodzeniowe w Europie zrobiły na Was największe wrażenie?